Yijing (I Tjing)

Sinds kort lees ik de krant en ook boeken op mijn Kindle, een zogenaamde e-reader. Niet zo flitsend als de iPad, maar het leest wel veel lekkerder. Een van mijn eerste aankopen was The I Ching, or Book of Changes van Brian Browne Walker. Het is een hedendaagse vertaling die op Amazon als klassieke Taostische tekst omschreven staat. Maar het boek der verandering is een confuciaanse klassieker! Rara, hoe kan dit? Een lezing van de Nederlandse sinoloog Kristofer Schipper klaarde de verwarring op. Schipper sprak op het derde I Tjing Symposium, dat onlangs plaatsvond.

Het I Tjing symposium is op Ruigoord ontstaan en een beetje hippiesfeer is merkbaar. “Er is ditmaal bewust gekozen voor een plek buiten Amsterdam,” houdt inleider Gerben Hellinga het publiek voor. Nou ja, Soest is niet heel ver weg van de grote stad. Hellinga gaf aan dat Han Boering er niet bij kon zijn. Da’s jammer want Boering heeft een nieuwe interpretatie voor de 21ste eeuw geschreven. Vanuit het Chinees en met commentaren. Het is een fantastisch uitgave die ik altijd raadpleeg als ik het boek der veranderingen een vraag voorleg.

De I Tjing wordt veelal geraadpleegd voor vragen die een zaak of situatie betreffen. Het zijn wat- en hoe-vragen zoals: Wat is er aan de hand met mijn relatie? Hoe kan ik beter met mijn baas omgaan? Harmen Mesker ging in zijn bijdrage in op wanneer-vragen. Wanneer kan ik het beste mijn eigen zaak starten? Wanneer is het gunstig om te gaan solliciteren? Dat soort vragen kun je wel stellen, maar de antwoorden die de I Tjing geeft (met de gangbare commentaren) bevatten geen direct aanwijzing voor een bepaald tijdvak. Mesker gaat terug op Middeleeuwse commentaren en heeft een mooi schema opgesteld waarbij hexagrammen aan bepaalde maanden of jaren zijn gekoppeld. Dit geeft meteen uitsluitsel wanneer het gunstig of ongunstig is voor datgene wat je van plan bent.

Een interessant initiatief betreft de Yijing Business Academy van Marcel Dierselhuis. Zijn missie is om de I Tjing onder de aandacht van managers te brengen en te gebruiken in processen van organisatieverandering . Dierselhuis is ingenieur en stelde zich de simpele vraag: hoe werkt de I Tjing? Hoe kan een oud boek antwoorden geven op hedendaagse vragen? Hoe komt de interpretatie tot stand. In zijn verklarend model verbindt hij noties van het collectieve onbewuste (Jung) met morfogenetische resonantie (Sheldrake) en het gebruik van beide hersenhelften. In een tijd waarin verandering de enige constante is, kan de I Tjing een middel zijn om de complexiteit van veel werksituaties beter te hanteren en het denken in processen te verdiepen.

Kristofer Schipper ging in zijn lezing dieper in op de ontstaansgeschiedenis van de Yijing. De oertekst gaat in feite over veranderingen in een bepaald tijdperk, de Zhou dynastie (1046 – 221 v. Chr.). Tijdens de Zhou dynastie waren er drie orakelteksten die aan het hof gebruikt werden: de Lianshan (Bergketen), de Guizang (Terug naar de Schoot) en de Yi (Veranderingen). Lang dacht men dat alleen de Yi-tekst bewaard was gebleven, tot in 1993 in een graf bamboelatjes met fragmenten van de Guizang werden teruggevonden. De fragmenten stammen uit de Qin dynastie die meteen volgde op de Zhou en zijn dus heel oud. Een opmerkelijk verschil tussen de Yi en Guizang betreft het gebruik van verhalen. In de Guizang wordt naar allerlei legenden verwezen waardoor de tekst voor de lezer begrijpelijker wordt. Men kan zich met de persoon of situatie uit de legende identificeren. Algemeen wordt aangenomen dat de Guizang de voorloper is van de huidige Yijing. De oorsprong van de I Tjing ligt in de oude taoïstische tradities! Schipper eindigde daarom met de volgende conclusie:

In de Yijing wordt de kosmologie van de Tao toegepast op de Confucianistische levensleer. 
Vanuit dit oogpunt uit gezien is de Yijing een toegangspoort tot het taoïsme:

een eerste stap op de Weg van de innerlijke verandering.

Het bericht Yijing (I Tjing) verscheen eerst op School voor Mondiaal Leren.